Διδάσκουσα – ιδιότητα: Αναστασία Στάμου, Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνιογλωσσολογίας και Ανάλυσης Λόγου

Είδος μαθήματος: Υποχρεωτικό

Εξάμηνο: Α΄

Περιεχόμενο μαθήματος: Το μάθημα εισάγει σε βασικές έννοιες και ζητήματα που αφορούν τη μελέτη της γλώσσας ως κοινωνικού φαινομένου. Γίνεται μια συνοπτική ιστορική αναδρομή στη γένεση της κοινωνιογλωσσολογίας και αναλύεται η ανταγωνιστική της σχέση με το κυρίαρχο γλωσσολογικό παράδειγμα, θέτοντας σε αμφισβήτηση τις αρχές της γλωσσικής αυτονομίας και ομοιογένειας. Παρουσιάζεται η έννοια και οι διαστάσεις της γλωσσικής ποικιλότητας (χώρος ως οριζόντια και κάθετη διαφοροποίηση, περίσταση επικοινωνίας, γλωσσική επαφή, κοσμοαντίληψη). Εξετάζεται ο ρόλος της γλώσσας ως σύμβολου κοινωνικής ταυτότητας με αναφορά σε γνωστές κοινωνιολέκτους όπως έχουν διαμορφωθεί στη νέα ελληνική (π.χ. «θηλυκός»/ «αρσενικός» τρόπος ομιλίας, νεανικά ιδιώματα). Γίνεται αναφορά στις στάσεις, τις προκαταλήψεις και τις ιδεολογίες με τις οποίες είναι συνδεδεμένοι οι ποικίλοι γλωσσικοί κώδικες που χρησιμοποιούνται σε μια γλωσσική κοινότητα. Τέλος, παρουσιάζονται οι εξελίξεις που έχουν συμβεί στο πεδίο της κοινωνιογλωσσολογίας, δηλαδή η μετάβαση από το λαμποβιανό συσχετιστικό παράδειγμα στην εθνογραφική και την κατασκευαστική προσέγγιση, η οποία σηματοδοτεί την εννοιολογική μετατόπιση από τη θεώρηση της γλώσσας ως αντικατοπτρισμού της κοινωνίας σε μια διαλεκτική σχέση γλώσσας-κοινωνίας.

Μέθοδοι διδασκαλίας: Διαλέξεις, μικρές ατομικές και ομαδικές εργασίες.

Αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές θα συνειδητοποιήσουν την άρρηκτη σύνδεση της γλώσσας με την κοινωνία και πώς η γλωσσική ετερογένεια και ποικιλότητα αποτελούν εγγενές χαρακτηριστικό κάθε ζωντανής γλώσσας. Πρωτίστως θα αντιληφθούν πως η κοινωνιογλωσσολογία δεν αποτελεί απλώς έναν διεπιστημονικό κλάδο της γλωσσολογίας αλλά μια εναλλακτική (κοινωνική) θεώρηση των γλωσσικών φαινομένων, και η οποία αποτελεί τη θεωρητική βάση όλων των σύγχρονων προσεγγίσεων στη διδασκαλία της γλώσσας.

Μέθοδοι αξιολόγησης: Μικρές ενδιάμεσες και τελικές εργασίες .

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Αρχάκης, Α. & Κονδύλη, Μ. (2002). Εισαγωγή σε Ζητήματα Κοινωνιογλωσσολογίας. Αθήνα: Νήσος.

Downes, W. (1998). Language and Society (2^nd Edition). Cambridge: Cambridge University Press.

Κωστούλα-Μακράκη, N. (2001). Γλώσσα και Κοινωνία: Βασικές έννοιες. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Μικρός, Γ.Κ. (2008). Η Ποσοτική Ανάλυση της Κοινωνιογλωσσολογικής Ποικιλίας. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Ντάλτας, Π. (1997). Κοινωνιογλωσσική Μεταβλητότητα: Θεωρητικά Υποδείγματα και Μεθοδολογία της Έρευνας. Αθήνα: Επικαιρότητα.

Παυλίδου, Θ.-Σ. (2006) (επιμ.). Γλώσσα, Γένος, Φύλο (2η έκδοση). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών-Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη.

Romaine, S. (1994). Language in Society: An Introduction to Sociolinguistics. Oxford: Oxford University Press.

Wardhaugh, R. (1992). An Introduction to Sociolinguistics (2^nd Edition). Oxford: Blackwell.