Διδάσκων – Ιδιότητα: Κωνσταντίνος Ντίνας, Καθηγητής Π.Δ.Μ.

Είδος μαθήματος: Υποχρεωτικό

Εξάμηνο: Α’ 

Περιεχόμενο μαθήματος: Οι θεματικοί άξονες πάνω στους οποίους κινείται το περιεχόμενο του μαθήματος είναι οι εξής: α) Θέματα ιστορίας της νέας ελληνικής (π.χ. η Γραμμική Α και Β, η μετάβαση από την αττική διάλεκτο στην ελληνιστικήκοινή, η διάκριση λόγιας και λαϊκής ελληνικής κτλ.), β) επιλεγμένα θέματα Φωνητικής, Φωνολογίας και γραφής της νέας ελληνικής (οι φθόγγοι και τα φωνήματα, τα  ΦωνητικάΑλφάβητα, Πάθη φωνημάτων και ιδιαιτερότητες στη γραφή κτλ.), γ) επιλεγμένα θέματα Μορφολογίας της νέας ελληνικής (μορφολογική ποικιλία και ύφος, τα κλιτικά συστήματα, μορφολογικά χαρακτηριστικά, η λέξη στη νέα ελληνική, προθηματοποίηση και επιθηματοποίηση κτλ.), δ) επιλεγμένα θέματα Μορφολογίας και Σύνταξης της νέας ελληνικής (οι χρόνοι και οι σημασίες τους, οι εγκλίσεις και οιτροπικότητες, το ρηματικό σύστημα και η παρουσίασή του, η μετοχή κτλ.), ε) επιλεγμένα θέματα της Σύνταξης της νέας ελληνικής (Σύνταξη και σημασία, οι συντακτικές αναλύσεις, σειρά καισυμφωνία των όρων της πρότασης, δευτερεύουσες αναφορικές και υποθετικές προτάσεις κτλ.), στ) επιλεγμένα θέματα Λεξιλογίου και Πραγματολογίας της νέας ελληνικής (τα είδη των λόγιων και των λαϊκών λέξεων, κειμενικά είδη στη νέα ελληνική, το ύφος και τα σχήματα λόγου κτλ.), ζ) άσκηση στην ανάλυση πτυχών της δομής της νέας ελληνικής.

Μέθοδοι διδασκαλίας: Η διδακτική μεθοδολογία που ακολουθείται στο μάθημα είναι προσαρμοσμένη σε ενήλικους μεταπτυχιακούς  φοιτητές με τημέθοδο της σύγχρονης και ασύγχρονης διδασκαλίας και περιέχει: α) διδασκαλία θεωρητικών θεμάτων από τον διδάσκοντα, β) ασκήσεις για την εύρεση δεδομένων, γ) συζητήσεις προβληματισμού, δ) συγκριτικές μελέτες επιστημονικών κειμένων, ε) μελέτη άρθρων ελληνόγλωσσων και ξενόγλωσσων, στ) μελέτη βιβλιογραφίας

Αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: α) να κατανοήσουν πλήρως οι φοιτητές ορισμένα θέματα της μορφής και της δομής της νέας ελληνικής γλώσσας, ώστε ναγίνουν ικανοί να χειρίζονται στη διδασκαλία όλα τα θέματα δομής που ανακύπτουν κατά την επεξεργασία κειμένων, β) να γίνουν ικανοί να παράγουν και να αναπτύσσουν λόγο μεταγλωσσικού χαρακτήρα, γ) να φτάσουν σε σημείο να βρίσκουν με σχετική ευκολία απαντήσεις σε θέματα δομής της νέας ελληνικής, δ) να γνωρίσουν τις διάφορες και διαφορετικές απόψεις που υπάρχουν στην ανάλυση θεμάτων δομής της νέας ελληνικής

Μέθοδοι αξιολόγησης: α) απαντήσεις σε ασκήσεις, β) μικρές έρευνες πάνω σε προφορικό και γραπτό λόγο σε νέα ελληνική, γ) παρουσιάσεις-συγκριτικές μελέτες επιστημονικών άρθρων, δ) εργασίες

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Holton, D.-Mackridge, P.-Φιλιππάκη-Warburton, Ειρ. Γραμματική της ελληνικής γλώσσας, Αθήνα: Πατάκης, 1999.

Κανάκης, Κ. Εισαγωγή στην Πραγματολογία – Γνωστικές και κοινωνικές όψεις της γλωσσικής χρήσης. Αθήνα: Εκδόσεις τουεικοστού πρώτου, 2007.

Κλαίρης, Χρ. & Μπαμπινιώτης Γ. Γραμματική της νέας ελληνικής: δομολειτουργική-επικοινωνιακή, Αθήνα: Ελληνικά  Γράμματα, 2005.

Mackridge, P. Η νεοελληνική γλώσσα, Αθήνα: Πατάκης, 1987.

Nespor, M. Φωνολογία, Αθήνα: Πατάκης, 1999.

Ξυδόπουλος, Γ. Λεξικολογία, Αθήνα: Πατάκης, 2008.

Παπαναστασίου, Γ. Νεοελληνική ορθογραφία. Ιστορία, θεωρία, εφαρμογή, Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο ΝεοελληνικώνΣπουδών, 2008.

Σετάτος, Μ. Φωνολογία της κοινής νεοελληνικής, Αθήνα: Παπαζήσης, 1974

Τζάρτζανος, Αχ. Νεοελληνική Σύνταξις, Αθήνα: ΟΕΔΒ, Α΄1946, Β΄1953.

Tonet, H.  Ιστορία της νέας ελληνικής γλώσσας, Αθήνα: Παπαδήμας, 1995.

Τριανταφυλλίδης, Μ. Νεοελληνική Γραμματική, Αθήνα: ΟΕΣΒ, 1941.

Τσοπανάκης, Αγ. Νεοελληνική Γραμματική, Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Εστία, Αφοί Κυριακίδη, 1994.

Φιλιππάκη-Warburton, Ειρ. κ.ά. Γραμματική Νέας Ελληνικής Ε΄ και Στ΄ Δημοτικού, Αθήνα: ΟΕΔΒ, 2011

Χατζησαββίδης, Σ. & Χατζησαββίδου, Α. Γραμματική Νέας Ελληνικής Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου, Αθήνα: ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ, 2011

Χατζησαββίδης, Σ. Νεοελληνική Γραμματική: θεωρητικές βάσεις και περιγραφή, Θεσσαλονίκη, 2012