Διδάσκων – Ιδιότητα: Κωνσταντίνος Ντίνας, Καθηγητής Π.Δ.Μ.

Είδος μαθήματος: Υποχρεωτικό

Περιεχόμενο μαθήματος: Οι θεματικοί άξονες πάνω στους οποίους κινείται το περιεχόμενο του μαθήματος είναι οι εξής:

1. Γλωσσική ποικιλία/ ετερότητα (Εισαγωγικά – Οργανωτικά / Γλώσσα και διάλεκτος)

2. Εισαγωγή στη διαλεκτολογία (Διαλεκτολογία / γλωσσογεωγραφία – Νεοελληνική διαλεκτολογία

3. Η γλωσσική ποικιλία / ετερότητα στην Ελλάδα (Διαλεκτικοί θύλακοι της ελληνικής / Νεοελληνικές διάλεκτοι / ιδιώματα / Οι κοινωνικές διάλεκτοι)

4. Χώροι/πεδία αποτύπωσης της γλωσσικής ποικιλότητας (Η γλωσσική ποικιλότητα στα ΜΜΕ / Η γλωσσική ποικιλότητα στη λογοτεχνία)

5. Στάσεις και γλωσσική πολιτική απέναντι στη γλωσσική ποικιλία / ετερότητα (Στην Ευρωπαϊκή Ένωση / Η ελληνική στάση

6. Η διδακτική αξιοποίηση των διαλέκτων (διεθνώς και στην Ελλάδα) (Γλωσσική ποικιλία / ετερότητα και γλωσσική διδασκαλία / Πρόταση διδακτικής αξιοποίησης των διαλέκτων)

Μέθοδοι διδασκαλίας: Η διδακτική μεθοδολογία που ακολουθείται στο μάθημα είναι προσαρμοσμένη σε ενήλικους μεταπτυχιακούς φοιτητές με τη μέθοδο της σύγχρονης και ασύγχρονης διδασκαλίας και περιέχει: α) διδασκαλία θεωρητικών θεμάτων από τον διδάσκοντα, β) ασκήσεις για την εύρεση δεδομένων, γ) συζητήσεις προβληματισμού, δ) συγκριτικές μελέτες επιστημονικών κειμένων, ε) μελέτη άρθρων ελληνόγλωσσων και ξενόγλωσσων, στ) μελέτη βιβλιογραφίας

Αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: α) να κατανοήσουν πλήρως οι φοιτητές ότι η γλωσσική ποικιλία (ποικιλίες της ίδιας γλώσσας σε ένα κράτος) / γλωσσική ετερότητα (διαφορετικές γλώσσες σε ένα κράτος) είναι εγγενές χαρακτηριστικό όλων των κοινωνιών ―και της ελληνικής― και δεν αποτελεί «πρόβλημα προς επίλυση» ούτε συνιστά κανενός είδους «εθνικό» κίνδυνο, β) να κατανοήσουν οι φοιτητές ότι η ―συνήθως αρνητική― στάση απέναντι στη γλωσσική ποικιλία (ενδογλωσσικό χαρακτηριστικό) και στη γλωσσική ετερότητα (διαγλωσσικό χαρακτηριστικό) δεν υπαγορεύεται από γλωσσικά κριτήρια και κίνητρα αλλά αποτελεί μία καθαρώς «πολιτική» στάση με την ευρεία και πιο στενή έννοια του όρου, γ) να δουν οι φοιτητές πώς αποτυπώνεται η γλωσσική ποικιλότητα σε διάφορους χώρους και πεδία, όπως τα ΜΜΕ και η λογοτεχνία, και να διαπιστώσουν πώς αυτό επιδρά στην αλλαγή του ύφους των κειμένων, δ) να συνειδητοποιήσουν οι φοιτητές ότι η στάση της εκπαίδευσης και του σχολείου απέναντι στους διαλεκτόφωνους ή αλλόγλωσσους μαθητές αποτελεί κορυφαία επιλογή που υπαγορεύεται από την εκάστοτε κοινωνική / πολιτική στάση απέναντι στο δίλημμα: ποικιλία ή ομοιογένεια; ε) να ενημερωθούν οι φοιτητές ότι στο νέο διεθνές περιβάλλον τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα ως συνέπεια των κοινωνικοοικονομικών αλλαγών αναπτύχθηκε σε παγκόσμια κλίμακα το κίνημα του κριτικού γραμματισμού, στο πλαίσιο της παιδαγωγικής του οποίου (critical literacy education) διαμορφώνεται μια αντίληψη η οποία επαναφέρει έντονα το θέμα της γλωσσικής πολυμορφίας, στ) Ειδικότερα, το κίνημα των πολυγραμματισμών αναδεικνύει τη σημασία της πολιτισμικής και γλωσσικής πολυμορφίας και την ανάδυση πολλαπλών και αποκλινουσών ενδογλωσσικών παραλλαγών και ολοένα και περισσότερο αποκλινόντων “λειτουργικών” τρόπων ομιλίας και γραφής, όπως οι υπο-πολιτισμικά και εθνικά προσδιορισμένες προφορές, τα επίπεδα ύφους και οι διάλεκτοι καθώς και οι δια-γλώσσες, ζ) Ως απόρροια αυτών των αλλαγών είναι φυσικό στα νέα προγράμματα γλωσσικής διδασκαλίας (περιλαμβανομένων των προγραμμάτων της Ελλάδας και της Κύπρου) η γλωσσική ποικιλία να αποτελεί αντικείμενο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος και να εντάσσεται στη γλωσσική διδασκαλία.

Μέθοδοι αξιολόγησης: α) απαντήσεις σε ασκήσεις, β) μικρές έρευνες πάνω σε προγράμματα σπουδών γλωσσικής διδασκαλίας της νέας ελληνικής αλλά και άλλων γλωσσών, γ) παρουσιάσεις-συγκριτικές μελέτες επιστημονικών άρθρων, δ) εργασίες