Διδάσκουσα – ιδιότητα: Ελένη Γρίβα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας Π.Τ.Δ.Ε, Π.Δ.Μ.

Περιεχόμενο μαθήματος: Το μάθημα εισάγει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες σε ζητήματα διγλωσσίας και εκπαίδευσης. Ειδικότερα, επιχειρούνται εννοιολογικές αποσαφηνίσεις της διγλωσσίας και παρουσιάζονται οι διάφορες τυπολογίες της διγλωσσίας (π.χ. ταυτόχρονη και διαδοχική διγλωσσία, πρώιμη και όψιμη διγλωσσία, συντονισμένη και αμφίδρομη διγλωσσία, ισόρροπη και κυρίαρχη διγλωσσία, φυσική και σχολική διγλωσσία, ημιγλωσσία), καθώς και οι παράγοντες που προσδιορίζουν τη διγλωσσία. Ακόμη, παρουσιάζονται και αναλύονται οι θεωρίες που υποστηρίζουν την αλληλεξάρτηση των γλωσσών και γίνεται αναφορά στις ‘υποθέσεις’ διγλωσσικής ανάπτυξης. Επιπλέον, οριοθετούνται οι βασικοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη(ν) (ακαδημαϊκή) γλωσσική ικανότητα του δίγλωσσου μαθητή και θίγονται ζητήματα που σχετίζονται με τη σχολική επιτυχία/ αποτυχία. Επίσης, εισάγονται οι φοιτητές σε διδακτικές πρακτικές και τεχνικές για τη γλωσσική επίδοση του δίγλωσσου μαθητή από μεταναστευτικά περιβάλλοντα.

Ακόμη, παρουσιάζονται κριτικά οι βασικότεροι τύποι δίγλωσσης/πολύγλωσσης εκπαίδευσηςκαι συζητούνται ζητήματα που αφορούν την εμπλοκή των γονέων στις σχολικές και εξωσχολικές πρακτικές γραμματισμού των παιδιών τους. Τέλος, εξετάζονται οι ευρέως διαδεδομένες απόψεις και στάσεις στην κοινωνία γενικότερα και στην εκπαιδευτική κοινότητα ειδικότερα (εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές) για τη διγλωσσία. Τέλος, συζητείται πώς οι γλωσσικές και πολιτισμικές επαφές αποτελούν τον βασικότερο παράγοντα γλωσσικής ετερογένειας στο ελληνικό σχολείο και συζητούνται θέματα γλωσσικής πολιτικής.

Μέθοδοι διδασκαλίας: Διαλέξεις, μικρές ατομικές και ομαδικές εργασίες.

Αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές αναμένεται να κατανοήσουν βασικές έννοιες της διγλωσσίας, τα πλεονεκτήματα της ταυτόχρονης και αμφιδύναμης διγλωσσικής ανάπτυξης, τις προκαταλήψεις με τις οποίες συνδέεται η διγλωσσία, καθώς και αρχές και θεωρίες διγλωσσικής ανάπτυξης, ώστε να τις αξιοποιούν στην εκπαιδευτική πράξη εφαρμόζοντας κατάλληλες διδακτικές πρακτικές σε  μαθητές από άλλα γλωσσικά και πολιτισμικά πλαίσια. Επιπλέον θα αποκτήσουν το απαραίτητο εκείνο θεωρητικό υπόβαθρο ώστε να είναι σε θέση  να διερευνούν και να καταγράφουν το γλωσσικό προφιλ των δίγλωσσων μαθητών τους και να εμβαθύνουν σε σχετικές μεθόδους διαχείρισης τάξης μικτών ικανοτήτων για τη διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού μαθησιακού περιβάλλοντος

Μέθοδοι αξιολόγησης: Μικρές ενδιάμεσες και τελικές εργασίες .

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Ανδρουλάκης, Γ. (2008). Οι Γλώσσες και το Σχολείο. Αθήνα: Gutenberg.

Baker, C. (2001). Εισαγωγή στη Διγλωσσία και τη Δίγλωσση Εκπαίδευση. Αθήνα: Gutenberg.

Baker, C. & Prys Jones, S. (1998). Encyclopedia of Bilingualism and Bilingual Education. Clevedon: Multilingual Matters.

Bhatia, T & Ritchie, W. (2006). The Handbook of Bilingualism. Oxford: Blackwell.

Bialystok, E. (2001). Bilingualism in Development: Language, Literacy & Cognition. New York, NY: Cambridge University Press.

Bialystok, E. (2002). Acquisition of Literacy in Bilinguals: A Framework for Research, Langzuage Learning 52(1): 159-199.

Cenoz, J., & Genesee, F. (1998) Beyond bilingualism: multilingualism and multilingual education. Clevedon: Multilingual Matters.

Γρίβα, Ε. &  Στάμου, Α. (2014). Ερευνώντας τη διγλωσσία στο σχολικό περιβάλλον. Οπτικές εκπαιδευτικών, μαθητών και μεταναστών γονέων. Θεσσαλονίκη: Εκδ Κυριακίδη.

Cummins, J. (1999). Ταυτότητες υπό Διαπραγμάτευση – Εκπαίδευση με σκοπό την Ενδυνάμωση σε μια Κοινωνία της Ετερότητας, (επιμ. Σκούρτου, Ε, μτφρ. Αργύρη, Σ.). Αθήνα: Gutenberg.

Genesee, F. & Nicoladis, E. (2006). Bilingual acquisition. In E. Hoff & M. Shatz (Eds.), Handbook of Language Development, 324-342. Oxford, Eng.: Blackwell.

Stamou, A. G. & Dinas, K. D. (2009). Greek teachers’ common misconceptions about bilingualism. In N. Palaiologou (Ed.), International Conference Intercultural Education: Paideia, Polity, Demoi. Cd-rom Proceedings of the International Conference of the International Association for Intercultural Education (IAIE) and the Hellenic Migration Policy Institute (IMEPO), under the aegis of Unesco. Athens.

Cummins, J. (1999). Ταυτότητες υπό Διαπραγµάτευση: Εκπαίδευση µε Σκοπό την Ενδυνάμωση σε µια Κοινωνία της Ετερότητας (Επιµ. Ε. Σκούρτου, Μτφ. Σ. Αργύρη). Αθήνα: Gutenberg.

Τριάρχη-Herrmann, B.(2000). H Διγλωσσία στην Παιδική Ηλικία: Μία Ψυχογλωσσολογική Προσέγγιση. Aθήνα: Gutenberg.